معیارهای اخلاقی حاکمان و شهریاران در قابوسنامه و سیاستنامه براساس جمهوری افلاطون

در همه ی جوامع بشری اخلاق عامل مهمی در روابط انسانی و تعیین سرنوشت اشخاص و کل جامعه بوده است. فلسفه بعثت پیامبران نیز چیزی جز رواج اخلاق پسندیده و دوری از اخلاق ناپسند نبوده است. از این رو وقتی به دقت در تعالیم پیامبران ادوار مختلف تاریخی و نیز در افکار و اندیشه های انسانهای فرهنگ ساز تدبر می کنیم در می یابیم که معیارهای اخلاقی خوب و بد در همه ی دنیا یکسان است. هر چند که برخی اندیشمندان نظراتی ارائه کرده اند که امروزه جزو هنجارهای اجتماعی محسوب نشده و غیر اخلاقی است ولی باید هر جامعه و هر تفکری را در زمان خود مورد بررسی قرار داد. به هر حال همه ی انسانها از دروغ، سخن چینی، خیانت، ظلم و... بیزارند و در همه ی پندنامه ها به نیکی، وفاداری، صداقت، مهربانی و عدالت تاکید شده است. بدین جهت نیز آثار ادبی بسیاری چه در ادب فارسی و چه در ادبیات سایر ملل به مسایل اخلاقی اختصاص یافته است. در میان اقشار مختلف جامعه، آنانکه بیش از دیگران در معرض نقد و بررسی قرار می گیرند حاکمان جامعه اند زیرا اخلاق خوب و بد ایشان در سرنوشت بسیاری از مردم تأثیرگذار است پس توجه به این مطلب ما را به تشخیص رفتارهای درست مدیریتی سوق داده و در بسیاری موارد از خطاهایی که گذشتگان انجام داده اند و موجب فسادها و تباهیهای زیادی در اعصار گذشته و کنونی شده اند باز می دارد. به همین دلیل در این پژوهش دو کتاب گرانمایه سیاستنامه و قابوسنامه از آثار تعلیمی ادب فارسی با کتاب جمهوری افلاطون از متفکران دنیای باستان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. در عین حال آثار اخلاقی دیگر این قرن از محمد غزالی به عنوان یک متشرع و نظرات اثر اخلاقی معتبر قرن هفتم یعنی اخلاق ناصری نیز مورد پژوهش قرار گرفته تا از این منظر بتوان نظرات اخلاقی سیاستمداران و متشرعان را نیز با هم مقایسه کرد. باشد که مدیران جامعه بتوانند از آن بهره ببرند.